'03.02.2013'

Serbest kıyafet yeniden tartışılıyor

Yeni Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı’nın, okullardaki serbest kıyafet uygulamasını gözden geçireceklerini söylemesiyle, tartışma yeniden alevlendi. İzmir’de özel okulların çoğu ‘formaya devam’ kararı alıp sorun yaşamazken, uygulamanın devlet okullarında büyük sancılara yol açtığı öne sürüldü.

Yönetmelik değişikliğiyle, tüm devlet okullarında belli şartlara uyulması koşuluyla başlatılan serbest kıyafet uygulamasında, özel kurumlara velilerin en az yüzde 60’ının muvaffakatıyla okul kıyafetini belirleme yetkisi verildi. Devlet okullarında gelecek yıl beklenmeden serbest kıyafete geçilirken, uygulamaya destek verenlerin yanı sıra karşı çıkanlar da oldu. İzmir ve Ege Bölgesi’ndeki özel okullar tek tek velilerine sordu, bazılarında yüzde 90’ları aşan oranda ‘formaya devam’ kararı çıktı. Bu karar özel okulları rahatlatıp, ‘kıyafet’ kaynaklı sorunlara engel olurken, devlet okullarında yakışan-yakışmayan, uygun olan-olmayandan çok ‘bugün ne giyeceğim’ sorusu çocuklarla anne- babalarını karşı karşıya getirdi. Yeni uygulamayla ailelere yeni külfet getirildiği savunulurken, milyonlarca liranın döndüğü forma sektörünün de büyük zarar ettiği tartışmaların odağına oturdu. Pek çok konuda olduğu gibi zamanla bu sorun da gündemden düştü.

Bakan değişince yeniden gündeme geldi

Ancak Ömer Dinçer’in Milli Eğitim Bakanlığı döneminde en önemli icraatlarından biri olarak gösterdiği uygulama, Bakan değişimiyle tekrar gündeme taşındı. Yeni bakan Avcı’nın, “Milli Eğitim bürokrasisiyle tekrar bir gözden geçireceğiz. Alınan kararları, karşı görüşleri gerekçeleriyle daha içeriden öğrendikten sonra, daha rahat konuşabilirim. Yapamayacağımız şeyin sözünü vermeyeceğiz, sözünü verdiğimiz şeyi yapacağız” açıklaması, ‘erbest kıyafet kalkıyor mu?’ sorusunu beraberinde getirdi.

Çoğu özel okul formadan yana

Milli Eğitim Bakanı Avcı’nın uygulamayla ilgili tasarrufunun ne olacağı merak edilirken, İzmir’de aralarında TAKEV, Amerikan, Çamlaraltı, Özel Türk, Saint Joseph, Piri Reis, Yamanlar gibi özel okulların büyük çoğunluğu forma uygulamasını sürdürüyor. Kıyafet uygulamasındaki değişimin gündeme gelmesinin ardından 45 üyeden 30’unun hazır bulunduğu bir toplantıda forma konusunun ele alındığını belirten Ege Bölgesi Özel Okullar Derneği Başkanı Engin Dirikal şu açıklamayı yaptı:

“Dernek olarak alınmış ortak bir karar yok. Her okul kendi velilerine anket uyguladı. O gün toplantıda bulunan üyelerimiz velilerinin çok büyük oranda formaya devam edilmesini istediklerini söyledi. Hemen hemen bütün özel okullarda haftada bir gün serbest kıyafet yıllardır uygulanıyor. Ancak veliler, çocuklarıyla ‘bugün ne giyeceğim’ tartışması yaşamak istemediklerini söylüyorlar. Velilerin talebi bu yönde oldu. Tüm üyelerimiz o toplantıda olmadığı için tam sayı veremesem de, en az yüzde 80’inde forma uygulaması sürüyor.” 

Amaç türbanın yolunu açmak

ÖVDER İzmir Şube Başkanı Orhan Yüce de, devlet okullarında marka yarışlarının ilkokullara kadar indiğini, velilerin isyanda olduğunu söyledi. Tek tip kıyafet uygulamasına karşı oldukları gibi, şimdi getirilen bu şekildeki serbest kıyafet uygulamasını da doğru bulmadıklarını belirten Yüce, “Okul giysisinin çocuklarda aidiyet duygusu yaratacak, ben öğrenciyim dedirtecek ayrıcalığı olmalı” diyerek şunları söyledi:

“Kıyafet serbestliği ‘değişim’, ‘esneklik’, ‘serbestlik’, ‘özgürlük’ adı altında getirildi. Uygulamaların adını ‘kılık kıyafet serbestisi’ koyan hükümet, etekleri diz üstünde, kısa kollu giysi, şortu, kısa pantolonu istemiyor. Serbestlik adı altında yasakları sıralıyor. Bunun altında yatan Kur’an gibi seçmeli derslerde türban kullanımı ve türbanın diğer derslerde de kullanımının yolunu açmak. Bu da tek tip uygulamaya götüren bir süreç.”

Marka yarışı ilkokullara indi

Uygulamanın, her gün ayrı giysi giymek isteyen çocuklarla ailelerin karşı karşı karşıya getireceğini, aileye yeni külfet yaratacağını söylediklerini hatırlatan Orhan Yüce sözlerini şöyle sürdürdü:

“Şimdi gelinen noktada söylediklerimiz yaşanıyor. Marka yarışı artık ilkokullarda. Bakanlık özel okul velisine çocuğunun kıyafetini belirleme hakkı verirken, devlet okulu velisinden bunu niye esirgiyor. Böyle bile çifte standart yaratıldı. Veliler isyanda ve okul genelinde serbest kıyafet olsa da, sınıf sınıf formaya dönüş başladı. Her gün çocuklarıyla kıyafet tartışması yaşadıklarından yakınıyorlar. Bu örnekler artacak. Biz de dernek olarak ikinci dönemin başında basın toplantısı düzenleyerek okullardaki kılık kıyafet uygulamasının ne duruma geldiğini göstereceğiz. Bakan Avcı’ya tablo gibi sunacağız.”

Kim zengin kim fakir

Uzman Rehber Öğretmen İl Milli Eğitim Müdürlüğü Şube Müdürü Abdülkadir Yıldız, serbest kıyafet düzenlemesiyle ilgili tartışmalara ‘kıl, kıllık, kılçık’ başlıklı makalesi ile katıldı. Uygulamanın, ‘Çocuklar arasındaki gelir farklılığının ortaya çıkacağı’ yönündeki kaygının sosyolojik ve psikolojik hiçbir temeli bulunmadığını savunan Yıldız şöyle dedi:

“Çünkü gerçek yaşama bakıldığında, tek renk ve tek tip kıyafetin, çocuklar arasındaki zengin ve fakir farkını kapatmaya yetmediği görülmektedir. Çünkü öğrencinin markalı çantası, ayakkabısı, ders araç gereçleri, cep telefonunun modeli, kantinde harcadığı harçlık miktarı; özel araçla, servisle veya otobüsle okula gelme durumu gibi sayısız faktör, öğrenciler arasındaki zengin ve fakir farkını zaten net bir şekilde ortaya koymaktadır.” 

Forma aidiyet duygusunu destekliyor

TAKEV Okulları Genel Müdürü Gönül Ketenci ise, forma uygulamasının öğrencinin kişisel gelişimine odaklanmasını destekleyecek bir uygulama olduğunu söyledi. Aynı zamanda okul formasının, öğrencinin aidiyet duygusunu desteklediğini kaydeden Ketenci, “Ancak yönetmelik gereği elbette ‘serbest kıyafet mi? forma mı?’ seçimini velilerimizden gelen görüş ve tercihlerle belirledik. Velilerimizden aldığımız görüşler de yüzde 80’in üstünde bir oranla forma uygulamasına devam etme yönünde oldu. Bu nedenle TAKEV Okulları’nda öğrencilerimiz şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonra da okula formalarıyla gelmeye devam edecekler” diye konuştu. 

Ders başarısını olumlu etkiliyor

Özel Çamlaraltı Okulları Genel Müdürü Gülçağ Gençer de şunları söyledi:

“Gelişmiş ülkelerde tek tip kıyafet zorunluluğu bulunmakla birlikte, dünyada bu konuda bir standart yok. Örneğin İngiltere’de yaklaşık 600 yıldır çoğu devlet okulu ve özel okullarda üniforma kuralı, Avustralya’da, Brezilya’da okulların tamamında okul üniforması kuralı uygulanıyor. Kanada’da ülke genelinde tek tip kıyafet uygulaması yok ancak, okula uygunsuz olduğu düşünülen kıyafetler konusunda sıkı kurallar var. Danimarka’da çok köklü iki okul dışında üniforma uygulaması yok. İspanya’da zorunluluk olmasa da özel okulların çoğu üniformayı tercih ediyor. Serbest kıyafet uygulaması ile ilgili araştırma sonuçlarını incelediğimizde, okul üniforması kullanımının grup bilincini oluşturduğu, disiplinin sağlanmasına bağlı olarak ders başarısını olumlu etkilediği, aidiyet duygusunu arttırdığı, velileri sürekli yeni kıyafet alma külfetinden kurtardığı gibi pek çok artıları olduğu görülüyor. Yönetmelik gereği velilerimize anket uyguladık. Anket sonuçları, velilerimizin yüzde 92’sinin okul üniformalarının kullanılmasından yana olduğunu ortaya koydu. Bu kararı uyguluyoruz.”