Çocuğun zapt edilmesi ile özgür bir ortamda büyümesi arasında kafa karışıklığı yaşayan aileler, çocuklarına sınır koyarken nasıl davranmaları gerektiği konusunda zorluk yaşayabiliyorlar. “Çocuktur yapar.” mı yoksa “Evet, çocuktur yapar ama her şeyi de yapmasın canım.” mı?

 

 

 

Çocuklara kural koymanın yöntemleri ve gereklilikleri nelerdir, neler değildir, bahsedelim:

 

 

Hani Özgürlük, Kural da Nereden Çıktı?

 

Özgürlük kavramı başıboş davranmakla karıştırılır çoğu zaman. Çocukların kendilerini tehlikelerden korumaları, büyürken hayatı tanıyıp kendi yollarını çizebilmeleri için kuralların olması gereklidir. Kurallar, sorunlarla sağlıklı bir şekilde baş etme becerileri geliştirmede yardımcı olur. Hiçbir kuralın olmadığı ortamda büyüyen çocuk her şeyden önce kendisini güvende hissetmez. Nasıl ki anne ve babasının sevgisini hissedemeyen bir çocuk ömür boyu mutsuz olur, ebeveynleri tarafından kuralların öğretilmediği bir çocuk sorumluluk bilinci kazanamayacağından hayat boyu zorluk yaşar.

 

Net sınırların ve kuralların bulunması çocuğun sadece aile içinde değil; toplum içinde de onaylanabilir davranışları öğrenmesini ve uygulanmasını sağlar. Örneğin tuvalet ihtiyacı olduğunda sınıfın ortasında bu işi halletmeye çalışan çocuğun neler yaşayacağını tahmin etmek zor değil.

 

Koyduğunuz Kurallar Yaşına Uygun mu?

 

Oyuncaklar bile çocukların yaş gruplarına, yani onların hem fiziksel hem de bilişsel gelişimlerine göre üretilirken bir çocuğun yaşına uygun olmayan kurallar koymak ve ondan bunları yapmasını beklemek yanlış bir şeydir.

 

Ne Kadar Anlaşılıyorsunuz?

 

Çocuklara karmaşık olmayan, açık ve net ifadelerle kurallardan bahsetmelisiniz. Siz kapalı bir kapıyı tıklatmadan açmamayı yıllardır alışkanlık hâline getirmiş olabilirsiniz ama bu tür kurallar çocuğunuz için yeni. Neyi neden yapmasını, yapmazsa ne olacağını anlatın ona. Çocuklar açıklamalara ihtiyaç duyarlar; çünkü onlar için her şey yeni bir bilgi.

 

Bir Öyle Bir Böyle Olmaz

 

Kurallar konusunda tutarlı olun. “Ödevlerini zamanında bitirmezsen hafta sonuna kalacak ve hafta sonu sinemaya gidememiş olacaksın.” dediğinizde gerçekten de bunu yapın, onu sinemaya götürmeyin. Ya da tam tersi, ödevlerini bitirdiği hâlde onu söz verdiğiniz hâlde sinemaya götürmezlik yapmayın. Belli durumlar karşısında her seferinde aynı kuralları koymanız gerekli bir de. Pekiştirip öğrenebilmesi için. Anne ve babaların da birbirleriyle tutarlı olmaları gerekli. Çocuğu aile bireyleri arasında seçim yapmak zorunda bırakmayın.

 

Kısacası özgür ve modern bir aile olmak, çocuğun her istediğine evet demek değildir. Çocuklar çocuk oldukları için büyüme süreci içinde olan canlılardır. Sınırlarını bilme de eğitimlerinin bir parçasıdır. Ama tabii ebeveyn olmak da çocukları kısıtlamak, onların karakterlerine ve yaşlarına uygun olmayan şeyleri yapmaları için çocukları zorlamak demek değildir. Örneğin hiperaktif bir çocuğunuz varsa “Otur oturduğun yerde, çok ayıp, toplum kurallarına uy.” demek saçmalık olacaktır. Öncelikle hiperaktivite olayını çözmeniz lazım.